Νάτοι, νάτοι, οι πρωταθλητές
To σύμβολο της ιστορικής ομάδας.
΄Εγινε χτες το απόγευμα στην αίθουσα ομιλιών και εκδηλώσεων του Μουσείου Μαραθωνίου Δρόμου, εδώ στο Μαραθώνα, η παρουσίαση του βιβλίου του κ. Γιώργου Οικονόμου "Εμείς οι Αρβανίτες". Παρά τη σχετικά μικρή προσέλευση του κόσμου η εκδήλωση είχε επιτυχία. Χειμαρρώδης ο λόγος της ηθοποιού κ. Καίτης Παπανίκα σχετικά με το τόπο μας. Εύχαρις ο συγγραφέας, μας μίλησε κι αυτός για τη γραφή του. Παρουσίασα το βιβλίο, σύμφωνα με επιθυμία του Δημάρχου μας και τα όσα είπα σας παραθέτω παρακάτω.
Ανοιξιάτικο το δειλινό μας απόψε,
Ανοιξιάτικο το βράδυ πούρχεται,
Μαζευτήκαμε εδώ για να γευτούμε τον ιστορικό λόγο
Ενός συμπολίτη της Αττικής γης.
Θα πορευτούμε μαζί στα μονοπάτια μιας παρουσίασης.
Πιστεύω να έχω, την έστω και σιωπηρή, έγκρισή σας
να αρχίσω να μιλώ με στίχους που με εκφράζουν και σας εκφράζουν.
Κι αν δεν το λέτε , το διαισθάνομαι…
Έτσι…
Ψάχνω μες΄ στα σκοτεινά,
Τα παλιά κιτάπια,
Κι όλα τα΄άνθη τάκοψα,
Κι όλα τα κρασιά τάπια!!!
Όταν λίγες μέρες πριν το Πάσχα μου πρότεινε ο Δήμαρχός του τόπου μας, ο κ. Σπύρος Ζαγάρης, να παρουσιάσω το βιβλίο του κ. Γιώργου Οικονόμου, πέρα από την αρχική μου έκπληξη για την επιλογή μου ως ενός από τους ομιλητές, επειδή δεν το περίμενα, διέκρινα πως μπροστά μου είχα μια πρόσκληση και μια πρόκληση.
Η πρόσκληση ήταν το γεγονός να παρουσιάσω το βιβλίο ενός γνήσιου Έλληνα, όπως ο ίδιος αυτοπροσδιορίζεται στις πρώτες σελίδες του βιβλίου του, μα και πιστεύω πως είναι και η πρόκληση ήταν πως εγώ, ένας δάσκαλος των αριθμών , κλήθηκα να παρουσιάσω ένα βιβλίο που είναι μια ιστορική διαδρομή των Αρβανιτών της Ελλάδας και ιδιαίτερα εκείνων της Αττικής. Και επιμένω στο χαρακτηρισμό «πρόκληση» γιατί η ενασχόληση και το σκύψιμο στις ιστορικές σελίδες με γοητεύει και με προσελκύει ιδιαίτερα, και τολμώ να ισχυριστώ πως η ενασχόλησή μου με τους αριθμούς με προκαλεί να διεισδύω περισσότερο στα άγνωστα μονοπάτια της ιστορίας και να αποκομίζω συμπεράσματα που θέλω μα και απαιτώ να είναι συμβατά με την αλήθεια.
Έτσι, καθώς με τη συνειδητοποίηση της γνώσης και των γεγονότων γίνομαι εραστής της ιστορίας και μάλιστα της τοπικής, δέχτηκα με χαρά, αφενός μεν να ξεφυλλίσω ουσιαστικά τις σελίδες του βιβλίου του συμπατριώτη μας, αφετέρου δε να εκθέσω ενώπιον σας μερικά συμπεράσματα που έβγαλα και κρίσεις που έκανα μετά από αυτή την ανάγνωση.
Πριν να κάνω όμως αυτό, θεωρώ σκόπιμο να παρουσιάσω με λίγα λόγια το συγγραφέα.
Ο συγγραφέας γεννήθηκε στο γειτονικό Καπανδρίτι, από γονείς που ήταν ζυμωμένοι με τη γενέθλια γη, δηλ. αγρότες. Τελείωσε το Δημοτικό στα δύσκολα χρόνια του πολέμου και της εμφύλιας διαμάχης που ακολούθησε. Στη συνέχεια τέλειωσε το Γυμνάσιο στη Κηφισιά μελετώντας ιδιαίτερα Γεωγραφία και Ιστορία. ΄Εδωσε κατόπιν εξετάσεις στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, αλλά εγκατέλειψε τη φοίτηση εκεί για να ασχοληθεί με τη Τέχνη. Φοίτησε σε σχολές Θεάτρου και Κινηματογράφου και έκανε το ντεμπούτο του ως ηθοποιός στο Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν. Είχε δασκάλους της υποκριτικής τέχνης πέρα από το Κάρολο Κουν, τον Πέλο Κατσέλη, την Μαίρη Αρώνη, τον Μάνο Κατράκη και άλλους. Σαν ηθοποιός πήρε μέρος σε 200 περίπου ταινίες όντας συμπρωταγωνιστής με μεγάλα ονόματα της ηθοποιίας και συνεργάστηκε με σκηνοθέτες πανελλήνιας και παγκόσμιας εμβέλειας όπως ο Μιχ Κακογιάννης, ο Νίκος Κούνδουρος, ο Γιάννης Δαλιανίδης, ο Νίκος Φώσκολος, ο Γρηγόρης Γρηγορίου -από Ελληνικής πλευράς- ο Ελία Καζάν, ο Νικ Κασσαβέτης και άλλοι, από τη μεριά των σκηνοθετών που μεσουράνησαν σε παγκόσμιο επίπεδο.
Συνεργάστηκε με ηθοποιούς διεθνούς κύρους όπως ο Όρσον Ουέλες, ο Ρόμπερτ Μήτσαμ, ο Κλάους Κίνσκι, η Σοφία Λόρεν και πολλοί άλλοι. Πνεύμα ανήσυχο ο Γιώργος Οικονόμου, έγραψε περίπου τρεις δεκάδες κινηματογραφικά σενάρια που πολλά από αυτά γυρίστηκαν σε ταινίες. Έγραψε επίσης παραμύθια για μικρούς και μεγάλους, είχε μεγάλη συμβολή στο παιδικό θέατρο και όπως ο ίδιος ισχυρίζεται, το βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα, δεν είναι μια ακόμη απλή ιστορική καταγραφή γεγονότων, αλλά ένα προσκύνημα στο τόπο που τον γέννησε και τον μεγάλωσε , το Καπανδρίτι, και είναι γι αυτόν έργο ζωής.
Θέλω να σας μεταφέρω τώρα κάποια χαρακτηριστικά του βιβλίου, όπως τα επισήμανα καθώς το διάβαζα.
Στέκομαι κατ΄ αρχήν στο χαρακτηρισμό Αρβανίτες. Οι Αρβανίτες ήταν μετανάστες που δεν ονόμασαν οι ίδιοι έτσι τον εαυτό τους. Τους ονόμασαν έτσι οι γηγενείς όπως συνήθως ονόμαζαν κάποιους που πήγαιναν για εγκατάσταση από το ένα μέρος στο άλλο.
Δίνεται έμφαση στο γεγονός πως οι Αρβανίτες είναι γνήσιοι ΄Ελληνες με Δωρικές ρίζες. Ο συγγραφέας επικαλείται την άποψη του ιστορικού Γεννάδιου πως είναι οι γνησιότεροι αντιπρόσωποι της Πελασγικής Ιλλυρίδος, παραθέτοντας στοιχεία ακλόνητα και δύσκολα αμφισβητήσιμα.
Η καταγραφή περιστατικών, ιστορικών χαρακτηριστικών και η εν γένει διήγηση περιέχει πλήθος από λαογραφικά, ιστορικά και πληθυσμιακά στοιχεία.
Ιδιαίτερη μνεία κάνει για τον αγαπημένο του ήρωα, υπαρκτό βεβαίως πρόσωπο, Αλέξανδρο Καπανδρίτη, τις περιοχές που νεμόταν, τον οικισμό που δημιούργησε με αγρότες και κτηνοτρόφους της περιοχής.
Τον συγγραφέα απασχολεί έντονα το γεγονός πως η Ιστορία δεν έχει τη θέση που της πρέπει στα επίσημα προγράμματα της εκπαίδευσης αλλά και το γεγονός πως η νέα γενιά έχει μεγάλο έλλειμμα γνώσης της Ελληνικής κυρίως ιστορίας.
Χαρακτηριστική είναι η σχετική φράση του « ΄Εθνος χωρίς ιστορία είναι σαν τη βάρκα στο πέλαγος χωρίς κουπιά. »
Στο σημείο αυτό ως εκπαιδευτικός θέλω να του επισημάνω και να δώσω τη προσωπική μου κατάθεση.
΄Οντως οι νέοι μας σήμερα έχουν μεγάλο έλλειμμα ιστορικής γνώσης. Η εκπαίδευση έχει ένα μεγάλο μερίδιο ευθύνης για το γεγονός. Και εννοώ και τις εκπαιδευτικές αρχές και εμάς τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς. ΄Εχουμε όλοι μας όμως ακόμη πιο μεγάλο μερίδιο ευθύνης στο να διδάξουμε στους νέους μας ΑΞΙΕΣ. Να τους δώσουμε να καταλάβουν πως στη ζωή εκτός των υλικών αποκτημάτων πρέπει ο άνθρωπος να προσλαμβάνει και πνευματικά αγαθά και να προσπαθήσουμε να το πετύχουμε αυτό. Η γνώση της ιστορίας είναι αναμφισβήτητα ένα πολύ μεγάλο πνευματικό αγαθό και στη σημερινή εποχή της επικράτησης της ύλης, η απόκτηση πνευματικών αγαθών και η εμπέδωση αξιών είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθούν. Αξίζει να το προσπαθήσουμε όμως.
Επανέρχομαι στο περιεχόμενο του βιβλίου. Ο συγγραφέας , λάτρης των ιστορικών διαδρομών, αναφέρεται στη γραμμική γραφή Α και Β, στην Ελληνική Μυθολογία, στον Μινωικό πολιτισμό και σε άλλους σταθμούς αυτών των διαδρομών. ΄Εντιμη πρόθεσή του είναι, να συσχετίσει τα γεγονότα του μακρινού παρελθόντος με μεταγενέστερα, στην προσπάθειά του να εκφράσει τα πιστεύω του για την Αρβανίτικη καταγωγή του.
Παραθέτει την ετυμολογία της λέξης «Αττική».
Η λέξη «Αττική» προέρχεται τη λέξη «Ατθίδα». Δεν θα σας πω από το βήμα αυτό το πώς έγινε ο γλωσσικός μετασχηματισμός. Θα τον διαβάσετε στο βιβλίο. Θα σας πω όμως πως η Ατθίδα ήταν κόρη του Κράναου βασιλιά της Κεκροπίας όπως μετονομάστηκε η Πελασγία και Πελασγία ονομάζονταν στην αρχαιότητα η σημερινή Αττική.
Συνεχίζει με περιγραφές πολλών τοποθεσιών της Αττικής. Στέκεται με ιδιαίτερη ευαισθησία και σεβασμό στο τόπο μας , στο Μαραθώνα, εδώ που η δόξα συναντήθηκε με την ιστορία, το τόπο που οι δάφνες δεν έφταναν να στεφανώσουν τους ήρωες της μάχης που φέτος εορτάζουμε τα 2500 χρόνια από την διεξαγωγή της. Φυσικά οι αναφορές του είναι λεπτομερείς και για τη γενέθλια γη του, Το Καπανδρίτι και τις γειτονικές Αφίδνες και μέσα από το πέρασμα των σελίδων του διαφαίνεται η μεγάλη αγάπη του για τα μέρη αυτά.
Με πολύ ενδιαφέρον στάθηκα στο μέρος του βιβλίου που συσχετίζει την αρβανίτικη με την ομηρική διάλεκτο. Ασχετα με το γεγονός πως σαν Μαθηματικός με γοητεύει η ενασχόληση με τη γλώσσα των αριθμών πάντα με ευαισθησία και ενδιαφέρον ασχολούμαι με τη γλώσσα που μιλάμε και με εκείνη που μίλαγαν οι πρόγονοί μας και μάλιστα θέλω να ανακαλύπτω τα μυστικά και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της.
Καταγράφει ακόμη ο συγγραφέας στοιχεία για τον εξισλαμισμό των κατοίκων της Αττικής, για τις επιδρομές των Φράγκων σε αυτήν, παραθέτει στοιχεία για το πώς ο μετέπειτα πρωθυπουργός της Τουρκίας Ισμέτ Ινονού έχει μακρινή καταγωγή το γειτονικό Καπανδρίτι, και το πώς κάτοικοι Ποντιακής καταγωγής εγκαταστάθηκαν σε αυτό, έζησαν , ρίζωσαν, δημιούργησαν και έκαναν τις δικές τους οικογένειες.
Σημείωσα τις επισημάνσεις του για τις φυσικές ομορφιές της περιοχής της Β.Α. Αττικής, τις ομορφιές του Χάραδρου και της ευρύτερης περιοχής της Λίμνης του Μαραθώνα. Τον απασχολούν περιβαλλοντικά προβλήματα και επισημαίνει σφάλματα πολιτικών , με την ευρύτερη έννοια, συμπεριφορών που είχαν σαν συνέπεια ο τόπος να μην έχει την ανάπτυξη που του αρμόζει.
Θα ήταν αδόκιμο να μην επισημάνω και το θρησκευτικό συναίσθημα του συγγραφέα, όπως αυτό φαίνεται από τα κείμενά του. Ένα συναίσθημα απλό, όμορφο, δίχως μεγαλοστομίες και κενούς ουσιαστικού περιεχομένου λόγους. Μου άρεσαν οι φωτογραφίες από εκκλησίες και ξωκκλήσια που έχουν παρατεθεί και στις οποίες διακρίνεται εκτός από αυτές καθ΄ εαυτές τις εκκλησιές και η απαράμιλλη ομορφιά του αττικού τοπίου και της φύσης.
Θέλω επίσης να τονίσω το όραμα του συγγραφέα για μια καλύτερη Ελλάδα που θα πρέπει να είναι και όραμα όλων μας. Και μάλιστα μου άρεσε ιδιαίτερα πως θέλει το όραμα αυτό να πάρει σάρκα και οστά μέσω της εκπαίδευσης των παιδιών μας. Επειδή είμαι εκπαιδευτικός θέλω να του τονίσω πως το όραμά του είναι και δικό μου όραμα. Είναι όραμα και της μεγάλης πλειοψηφίας των συναδέλφων μου. Είναι όραμα και της ηγεσίας της εκπαίδευσης, της πολιτικής και της πνευματικής. Και τούτο το καταθέτω δίχως διάθεση να πολιτικολογήσω, αλλά να εκφράσω αυτό που συμβαίνει.
Στο τέλος του βιβλίου σας, φίλε κ. Οικονόμου, διάβασα κι ένα παράπονο που εκφράζετε. Γράφετε πως σας απέκρυψαν στοιχεία στην όλη προσπάθεια της συγγραφής του πονήματός σας. Θέλω να σας πω τη δική μου θέση εδώ. Μια θέση με στοιχεία απόλυτης άποψης. Η γνώση, φίλε κ. Οικονόμου και αγαπητές κυρίες και κύριοι, πρέπει να δίνεται, να μοιράζεται, να διαχέεται αφειδώλευτα στον καθένα, προς κάθε κατεύθυνση. Μόνο οι μη διακρινόμενοι , όσον αφορά το πνευματικό τους ανάστημα, την κρύβουν επειδή φοβούνται. Ενώ εσείς δώσατε τα αποτελέσματα της έρευνάς σας στο ευρύ κοινό με την έκδοση του βιβλίου σας. Ένα βιβλίο απλό, ένα βιβλίο για τον καθένα, ένα βιβλίο που μου άρεσε ιδιαίτερα η λιτή , δωρική αλλά ταυτόχρονα έντονα εκφραστική γραφή του. Μια γραφή-κραυγή που ταιριάζει και είναι απόλυτα συμβατή με τις αρετές της αρβανίτικης ρίζας και καταγωγής σας. Μια γραφή ατομική που την αισθάνομαι να είναι συλλογική, έκφραση μιας πληθυσμιακής ομάδας που δεν αρνείται την απελευθερωτική δύναμη του ακούσματός της.
Καθώς σας εύχομαι να έχετε επιτυχία στη διάδοση του έργου σας και να δημιουργείτε πάντα για το τόπο μας, τελειώνω όπως άρχισα με έμμετρη έκφραση… Μια έκφραση που δανείζομαι έστω και λίγο διαφοροποιημένη, από μια δημιουργία του Αλκίνοου Ιωαννίδη.
Σαν ξημερώσει η μέρα να θυμηθείς.
Λαβυρίνθος δείχνει ναν΄ η ιστορία και μη χαθείς.
Κι αν είν΄δύσκολος ο δρόμος να τον μετράς,
μ΄ένα σχοινί στη θέση της καρδιάς.
Η περιφορά της Ι. Εικόνας της Ζωοδόχου Πηγής στο περίβολο της Ι. Μονής.
Μέρος του τέμπλου της εκκλησίας.
Δέηση στο πλάτωμα έξω από την Ι. Μονή.