Πώς θα προσφέρουμε στα παιδιά την ενθάρρυνση που χρειάζονται
p.pentikis, Πεμ, 30/08/2007 - 18:53. Εκπαίδευση
ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΓΟΝΕΙΣ
Πώς θα προσφέρουμε στα παιδιά την ενθάρρυνση που χρειάζονται
(όπως δημοσιεύτηκε στο http://www.alfavita.gr )
της Κατερίνας Τριανταφύλλου
Τα παιδιά έχουν ανάγκη την ενθάρρυνση για να αναπτύξουν την αυτοεκτίμηση που τους χρειάζεται για να αντιμετωπίσουν τη ζωή. Η ενθάρρυνση τους δίνει την αίσθηση ότι αξίζουν, ότι τα αποδεχόμαστε όπως είναι, και τα οδηγεί στη δημιουργία θετικών προσδοκιών από τον ίδιο τους τον εαυτό.
Αντίθετα, όταν το παιδί αποθαρρυνθεί, έχει την αίσθηση ότι δεν αξίζει και δεν το υπολογίζουν, δεν αναπτύσσει αυτοεκτίμηση, αποτυγχάνει να δρα αποτελεσματικά και να εκπληρώνει τις προσδοκίες του. Πιθανές αντιδράσεις είναι η παραίτηση, η κοινωνική απομόνωση ή, αντίθετα, η προσπάθεια προσέλκυσης της προσοχής με αρνητικούς τρόπους. Να μερικοί τρόποι με τους οποίους οι γονείς είναι δυνατό να αποθαρρύνουν τα παιδιά τους:
• Υπερφιλόδοξοι γονείς. Επικεντρώνονται στις πολύ υψηλές επιδόσεις και δεν ικανοποιούνται με τίποτα λιγότερο από το τέλειο. Έτσι ασκούν στα παιδιά τους μεγάλη πίεση, με συνειδητό ή ασυνείδητο τρόπο. Τα παιδιά παίρνουν το μήνυμα ότι αν δεν είναι τέλεια δεν έχουν καμιά αξία και κάθε ατέλεια παίρνει στα μάτια τους τεράστιες διαστάσεις. «Το να βγεις δεύτερος δεν έχει καμιά αξία», ακούστηκε να λέει ο πατέρας ενός πολύ καλού μαθητή μου.
• Γονείς που δεν έχουν εμπιστοσύνη στα παιδιά τους, δείχνουν αμφιβολία στις προσπάθειές τους ή δρουν υπερπροστατευτικά απέναντί τους. «Θα κουραστείς και θα φορτωθείς με άγχος. Είσαι σίγουρη ότι θα τα καταφέρεις;» σχολίασε μια μητέρα την επιθυμία της κόρης της να πρωταγωνιστήσει στη θεατρική παράσταση του σχολείου της.
• Γονείς που επικεντρώνονται στις ελλείψεις και στις ανεπάρκειες των παιδιών και φροντίζουν να τις επισημαίνουν συνεχώς για να τα νουθετήσουν και να τα βοηθήσουν να βελτιωθούν. «Όσο κι αν ανέβηκαν οι άλλοι σου βαθμοί, στα μαθηματικά δεν βλέπω βελτίωση». Ακόμη χειρότερο είναι να ελαχιστοποιούν μια θετική επίδοση ή δραστηριότητα του παιδιού «για να μην του καλλιεργήσουν τον εγωισμό» και να επικεντρώνονται σε μια μικρή του έλλειψη, πιστεύοντας ότι έτσι το ωθούν να τελειοποιηθεί. Θα αναφέρω ένα προσωπικό παράδειγμα: Όταν πήγαινα στην τετάρτη δημοτικού, η δασκάλα μάς είχε ζητήσει να δείξουμε το τετράδιό μας της ορθογραφίας στους γονείς μας και να υπογράψουν ότι ενημερώθηκαν για την πρόοδό μας. Ο πατέρας μου, φυλλομετρώντας το τετράδιό μου με τις ορθογραφίες βαθμολογημένες με άριστα, σχολίασε: «Να μην ξαναδώ σβησίματα!». Ακόμη θυμάμαι τα αρνητικά μου συναισθήματα μετά από την αποθάρρυνση αυτή.
Αντίθετα, καλοί τρόποι για να ενθαρρύνουμε τα παιδιά είναι:
• Να εκφράζουμε εμπιστοσύνη στις κρίσεις και στις επιλογές τους, να ενισχύουμε τον αυτοσεβασμό τους και να τα βοηθούμε να τολμούν. «Μου αρέσει τρόπος που το χειρίστηκες», «Εμπιστεύομαι την κρίση σου», «Τι σκέφτεσαι να κάνεις για να λύσεις αυτό το πρόβλημα;», «Είμαι σίγουρη ότι μπορείς να τα καταφέρεις. Αξίζει να δοκιμάσεις!»
• Να τα κατευθύνουμε αντί να τα ελέγχουμε και να δηλώνουμε παρόντες σε περίπτωση που θα μας χρειαστούν. «Μπορείς να μελετάς ένα κεφάλαιο κάθε μέρα. Αν κάποια στιγμή χρειαστείς να σου κρατήσω το βιβλίο, πες το μου».
• Να σεβόμαστε τις ατομικές διαφορές των παιδιών και να μην τα συγκρίνουμε με άλλους. Να αποφεύγουμε τις κριτικές και τις «ταμπέλες». «Η αδελφή σου είχε αριστεύσει στο μάθημα αυτό»,«Ήταν αναμενόμενο, πάντα είσαι απρόσεκτος».
• Να αναγνωρίζουμε και να επαινούμε κάθε μικρή προσπάθεια των παιδιών. «Σ’ ευχαριστώ, με βοήθησες πολύ στην επιλογή της διακόσμησης, φαίνεται ότι έχεις πολύ καλό γούστο». Δεν χρειάζεται απαραίτητα να ολοκληρωθεί η προσπάθεια ή να προκύψει άριστο αποτέλεσμα. «Είμαι σίγουρη ότι έμαθες πολλά από την προσπάθειά σου αυτή για το πτυχίο των αγγλικών και ότι θα τα χρησιμοποιήσεις αποτελεσματικά στην επόμενη εξέταση. Ποιες ελλείψεις διαπίστωσες ότι έχεις;». «Παρατηρώ ότι προοδεύεις». Εδώ χρειάζεται να επισημάνουμε ότι η ενθάρρυνση δεν ταυτίζεται με τον έπαινο. Ο έπαινος αποτελεί επιβράβευση μετά από ένα επίτευγμα, ενώ η ενθάρρυνση εκφράζει την εμπιστοσύνη προς το ίδιο το παιδί, ανεξαρτήτως επιτευγμάτων.
• Να επικεντρωνόμαστε στα θετικά σημεία τους, να εντοπίζουμε τα προτερήματά τους και να τους δείχνουμε ότι τα ελαττώματά τους μπορούν με κατάλληλο τρόπο να στραφούν σε προτερήματα. «Από μια πλευρά, το άγχος σου για τις εξετάσεις είναι θετικό, γιατί σε κάνει να προετοιμάζεσαι καλύτερα».
• Να ενδιαφερόμαστε για τα συναισθήματά τους και να τους το δείχνουμε. «Πώς νοιώθεις γι’ αυτό;», «Χαίρομαι που το ευχαριστήθηκες».
Όταν προβαίνουμε σε τέτοιες εκδηλώσεις ενθάρρυνσης του παιδιού, πρέπει να προσέχουμε να μην τις συμπληρώνουμε με φράσεις που επιδιώκουν την τελειότητα. Αυτό μπορεί να καταστρέψει τη θετική ατμόσφαιρα ενθάρρυνσης που σκοπεύουμε να δημιουργήσουμε και να φορτώσει το παιδί με ακόμη μεγαλύτερο άγχος. «Χαίρομαι που ευχαριστήθηκες τη συμμετοχή σου στους αγώνες και είχες τόσο καλή παρουσία. Άντε, στους επόμενους αγώνες περιμένουμε το χρυσό μετάλλιο!» «Παρατηρώ ότι προοδεύεις στα μαθηματικά. Στο επόμενο τρίμηνο μπορείς να πάρεις άριστα!».
Καλή τακτική ενθάρρυνσης του παιδιού αποτελεί η προσπάθεια των γονέων για ισότιμη συμμετοχή του στην οικογενειακή ζωή. Μπορούμε, μετά από συζήτηση με το παιδί, να του αναθέσουμε απλές σταθερές υπευθυνότητες, για παράδειγμα την περιποίηση του κατοικίδιου, τη συνοδεία του μικρού του αδελφού στο σχολείο ή την προετοιμασία κάποιου απλού φαγητού. Οι υπευθυνότητες αυτές πρέπει να ευχαριστούν το παιδί, να είναι σύμφωνες με τα ενδιαφέροντά του και να του δίνουν την ευκαιρία να δέχεται επιβράβευση και να επιβεβαιώνεται.
Καλό είναι να περιλαμβάνουμε τα παιδιά στη λήψη των οικογενειακών αποφάσεων στις οποίες εμπλέκονται, ανάλογα πάντα με την ηλικία τους και μέσα στα όρια που θέτουν οι γονείς. Για παράδειγμα, ένα παιδί του δημοτικού μπορεί να λάβει μέρος στην απόφαση για τον τόπο όπου η οικογένεια θα κάνει διακοπές, αλλά οι πιθανοί τόποι διακοπών πρέπει να έχουν προηγουμένως καθοριστεί από τους γονείς. Τα παιδιά αισθάνονται ότι έχουν αξία όταν ζητάμε τη γνώμη τους και δείχνουμε ότι εμπιστευόμαστε την κρίση τους. Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορούμε να αντιμετωπίζουμε λάθη των παιδιών -όπως και δικά μας- με χιούμορ, εκτονώνοντας έτσι καταστάσεις κρίσης.
Για να εφαρμοστούν οι αρχές που περιγράφηκαν πιο πάνω, χρειάζεται οι γονείς να πιστεύουν πραγματικά στο παιδί τους και να έχουν θετικές προσδοκίες γι’ αυτό. Σε αντίθετη περίπτωση, η χρήση τέτοιων συμπεριφορών ως απλών στρατηγικών, είναι δύσκολο να φέρει αποτέλεσμα. Είναι επίσης σημαντικό οι γονείς να μη βασίζουν την αξία τους στις επιτυχίες του παιδιού τους και να έχουν θετικές προσδοκίες και στάση ενθάρρυνσης πρώτα απέναντι στον ίδιο τους τον εαυτό. Ας μην ξεχνάμε ότι το παιδί εσωτερικεύει και απομιμείται ό,τι βιώνει, πολύ περισσότερο από ό,τι απλώς ακούει.
Κατερίνα Τριανταφύλλου
εκπαιδευτικός, σύμβουλος σταδιοδρομίας, ψυχοθεραπεύτρια
triadaf@otenet.gr
p.pentikis, Πεμ, 30/08/2007 - 18:53. Εκπαίδευση
ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΓΟΝΕΙΣ
Πώς θα προσφέρουμε στα παιδιά την ενθάρρυνση που χρειάζονται
(όπως δημοσιεύτηκε στο http://www.alfavita.gr )
της Κατερίνας Τριανταφύλλου
Τα παιδιά έχουν ανάγκη την ενθάρρυνση για να αναπτύξουν την αυτοεκτίμηση που τους χρειάζεται για να αντιμετωπίσουν τη ζωή. Η ενθάρρυνση τους δίνει την αίσθηση ότι αξίζουν, ότι τα αποδεχόμαστε όπως είναι, και τα οδηγεί στη δημιουργία θετικών προσδοκιών από τον ίδιο τους τον εαυτό.
Αντίθετα, όταν το παιδί αποθαρρυνθεί, έχει την αίσθηση ότι δεν αξίζει και δεν το υπολογίζουν, δεν αναπτύσσει αυτοεκτίμηση, αποτυγχάνει να δρα αποτελεσματικά και να εκπληρώνει τις προσδοκίες του. Πιθανές αντιδράσεις είναι η παραίτηση, η κοινωνική απομόνωση ή, αντίθετα, η προσπάθεια προσέλκυσης της προσοχής με αρνητικούς τρόπους. Να μερικοί τρόποι με τους οποίους οι γονείς είναι δυνατό να αποθαρρύνουν τα παιδιά τους:
• Υπερφιλόδοξοι γονείς. Επικεντρώνονται στις πολύ υψηλές επιδόσεις και δεν ικανοποιούνται με τίποτα λιγότερο από το τέλειο. Έτσι ασκούν στα παιδιά τους μεγάλη πίεση, με συνειδητό ή ασυνείδητο τρόπο. Τα παιδιά παίρνουν το μήνυμα ότι αν δεν είναι τέλεια δεν έχουν καμιά αξία και κάθε ατέλεια παίρνει στα μάτια τους τεράστιες διαστάσεις. «Το να βγεις δεύτερος δεν έχει καμιά αξία», ακούστηκε να λέει ο πατέρας ενός πολύ καλού μαθητή μου.
• Γονείς που δεν έχουν εμπιστοσύνη στα παιδιά τους, δείχνουν αμφιβολία στις προσπάθειές τους ή δρουν υπερπροστατευτικά απέναντί τους. «Θα κουραστείς και θα φορτωθείς με άγχος. Είσαι σίγουρη ότι θα τα καταφέρεις;» σχολίασε μια μητέρα την επιθυμία της κόρης της να πρωταγωνιστήσει στη θεατρική παράσταση του σχολείου της.
• Γονείς που επικεντρώνονται στις ελλείψεις και στις ανεπάρκειες των παιδιών και φροντίζουν να τις επισημαίνουν συνεχώς για να τα νουθετήσουν και να τα βοηθήσουν να βελτιωθούν. «Όσο κι αν ανέβηκαν οι άλλοι σου βαθμοί, στα μαθηματικά δεν βλέπω βελτίωση». Ακόμη χειρότερο είναι να ελαχιστοποιούν μια θετική επίδοση ή δραστηριότητα του παιδιού «για να μην του καλλιεργήσουν τον εγωισμό» και να επικεντρώνονται σε μια μικρή του έλλειψη, πιστεύοντας ότι έτσι το ωθούν να τελειοποιηθεί. Θα αναφέρω ένα προσωπικό παράδειγμα: Όταν πήγαινα στην τετάρτη δημοτικού, η δασκάλα μάς είχε ζητήσει να δείξουμε το τετράδιό μας της ορθογραφίας στους γονείς μας και να υπογράψουν ότι ενημερώθηκαν για την πρόοδό μας. Ο πατέρας μου, φυλλομετρώντας το τετράδιό μου με τις ορθογραφίες βαθμολογημένες με άριστα, σχολίασε: «Να μην ξαναδώ σβησίματα!». Ακόμη θυμάμαι τα αρνητικά μου συναισθήματα μετά από την αποθάρρυνση αυτή.
Αντίθετα, καλοί τρόποι για να ενθαρρύνουμε τα παιδιά είναι:
• Να εκφράζουμε εμπιστοσύνη στις κρίσεις και στις επιλογές τους, να ενισχύουμε τον αυτοσεβασμό τους και να τα βοηθούμε να τολμούν. «Μου αρέσει τρόπος που το χειρίστηκες», «Εμπιστεύομαι την κρίση σου», «Τι σκέφτεσαι να κάνεις για να λύσεις αυτό το πρόβλημα;», «Είμαι σίγουρη ότι μπορείς να τα καταφέρεις. Αξίζει να δοκιμάσεις!»
• Να τα κατευθύνουμε αντί να τα ελέγχουμε και να δηλώνουμε παρόντες σε περίπτωση που θα μας χρειαστούν. «Μπορείς να μελετάς ένα κεφάλαιο κάθε μέρα. Αν κάποια στιγμή χρειαστείς να σου κρατήσω το βιβλίο, πες το μου».
• Να σεβόμαστε τις ατομικές διαφορές των παιδιών και να μην τα συγκρίνουμε με άλλους. Να αποφεύγουμε τις κριτικές και τις «ταμπέλες». «Η αδελφή σου είχε αριστεύσει στο μάθημα αυτό»,«Ήταν αναμενόμενο, πάντα είσαι απρόσεκτος».
• Να αναγνωρίζουμε και να επαινούμε κάθε μικρή προσπάθεια των παιδιών. «Σ’ ευχαριστώ, με βοήθησες πολύ στην επιλογή της διακόσμησης, φαίνεται ότι έχεις πολύ καλό γούστο». Δεν χρειάζεται απαραίτητα να ολοκληρωθεί η προσπάθεια ή να προκύψει άριστο αποτέλεσμα. «Είμαι σίγουρη ότι έμαθες πολλά από την προσπάθειά σου αυτή για το πτυχίο των αγγλικών και ότι θα τα χρησιμοποιήσεις αποτελεσματικά στην επόμενη εξέταση. Ποιες ελλείψεις διαπίστωσες ότι έχεις;». «Παρατηρώ ότι προοδεύεις». Εδώ χρειάζεται να επισημάνουμε ότι η ενθάρρυνση δεν ταυτίζεται με τον έπαινο. Ο έπαινος αποτελεί επιβράβευση μετά από ένα επίτευγμα, ενώ η ενθάρρυνση εκφράζει την εμπιστοσύνη προς το ίδιο το παιδί, ανεξαρτήτως επιτευγμάτων.
• Να επικεντρωνόμαστε στα θετικά σημεία τους, να εντοπίζουμε τα προτερήματά τους και να τους δείχνουμε ότι τα ελαττώματά τους μπορούν με κατάλληλο τρόπο να στραφούν σε προτερήματα. «Από μια πλευρά, το άγχος σου για τις εξετάσεις είναι θετικό, γιατί σε κάνει να προετοιμάζεσαι καλύτερα».
• Να ενδιαφερόμαστε για τα συναισθήματά τους και να τους το δείχνουμε. «Πώς νοιώθεις γι’ αυτό;», «Χαίρομαι που το ευχαριστήθηκες».
Όταν προβαίνουμε σε τέτοιες εκδηλώσεις ενθάρρυνσης του παιδιού, πρέπει να προσέχουμε να μην τις συμπληρώνουμε με φράσεις που επιδιώκουν την τελειότητα. Αυτό μπορεί να καταστρέψει τη θετική ατμόσφαιρα ενθάρρυνσης που σκοπεύουμε να δημιουργήσουμε και να φορτώσει το παιδί με ακόμη μεγαλύτερο άγχος. «Χαίρομαι που ευχαριστήθηκες τη συμμετοχή σου στους αγώνες και είχες τόσο καλή παρουσία. Άντε, στους επόμενους αγώνες περιμένουμε το χρυσό μετάλλιο!» «Παρατηρώ ότι προοδεύεις στα μαθηματικά. Στο επόμενο τρίμηνο μπορείς να πάρεις άριστα!».
Καλή τακτική ενθάρρυνσης του παιδιού αποτελεί η προσπάθεια των γονέων για ισότιμη συμμετοχή του στην οικογενειακή ζωή. Μπορούμε, μετά από συζήτηση με το παιδί, να του αναθέσουμε απλές σταθερές υπευθυνότητες, για παράδειγμα την περιποίηση του κατοικίδιου, τη συνοδεία του μικρού του αδελφού στο σχολείο ή την προετοιμασία κάποιου απλού φαγητού. Οι υπευθυνότητες αυτές πρέπει να ευχαριστούν το παιδί, να είναι σύμφωνες με τα ενδιαφέροντά του και να του δίνουν την ευκαιρία να δέχεται επιβράβευση και να επιβεβαιώνεται.
Καλό είναι να περιλαμβάνουμε τα παιδιά στη λήψη των οικογενειακών αποφάσεων στις οποίες εμπλέκονται, ανάλογα πάντα με την ηλικία τους και μέσα στα όρια που θέτουν οι γονείς. Για παράδειγμα, ένα παιδί του δημοτικού μπορεί να λάβει μέρος στην απόφαση για τον τόπο όπου η οικογένεια θα κάνει διακοπές, αλλά οι πιθανοί τόποι διακοπών πρέπει να έχουν προηγουμένως καθοριστεί από τους γονείς. Τα παιδιά αισθάνονται ότι έχουν αξία όταν ζητάμε τη γνώμη τους και δείχνουμε ότι εμπιστευόμαστε την κρίση τους. Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορούμε να αντιμετωπίζουμε λάθη των παιδιών -όπως και δικά μας- με χιούμορ, εκτονώνοντας έτσι καταστάσεις κρίσης.
Για να εφαρμοστούν οι αρχές που περιγράφηκαν πιο πάνω, χρειάζεται οι γονείς να πιστεύουν πραγματικά στο παιδί τους και να έχουν θετικές προσδοκίες γι’ αυτό. Σε αντίθετη περίπτωση, η χρήση τέτοιων συμπεριφορών ως απλών στρατηγικών, είναι δύσκολο να φέρει αποτέλεσμα. Είναι επίσης σημαντικό οι γονείς να μη βασίζουν την αξία τους στις επιτυχίες του παιδιού τους και να έχουν θετικές προσδοκίες και στάση ενθάρρυνσης πρώτα απέναντι στον ίδιο τους τον εαυτό. Ας μην ξεχνάμε ότι το παιδί εσωτερικεύει και απομιμείται ό,τι βιώνει, πολύ περισσότερο από ό,τι απλώς ακούει.
Κατερίνα Τριανταφύλλου
εκπαιδευτικός, σύμβουλος σταδιοδρομίας, ψυχοθεραπεύτρια
triadaf@otenet.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου