Η Κυρά της Χειμάρρας......

 

Μια νύχτα μνήμης και συγκίνησης μπροστά στο μεγαλείο της ψυχής μιας Ελληνίδας......

Υπάρχουν στιγμές που η Ιστορία δεν γράφεται με μελάνι, αλλά με δάκρυα και σιωπή. Κι υπάρχουν πρόσωπα που, χωρίς να το επιδιώξουν, γίνονται σύμβολα μιας ολόκληρης εποχής. Η κυρά της Χειμάρρας, η αξιαγάπητη κυρία Ερμιόνη, είναι μια απ’ αυτές τις μορφές που κρατούν άσβεστο το φως εκείνων των ημερών του 1940, τότε που η Ελλάδα έλεγε «ΟΧΙ» όχι μόνο με τα όπλα, αλλά με την ψυχή της.

---

Για τις 10.45 το βράδυ, παραμονή της επετείου του ΟΧΙ, είχα γράψει στο σημειωματάριό μου:

«Να δεις την εκπομπή με την κυρά της Χειμάρρας, την αξιαγάπητη κυρία Ερμιόνη.»

Δεν χρειάστηκε, όμως, να το θυμηθώ από τις σελίδες του σημειωματαρίου. Η μνήμη με οδήγησε μόνη της. Άνοιξα την τηλεόραση λίγα λεπτά πριν την έναρξη — ήθελα να παρακολουθήσω κάθε λεπτό της εκπομπής, να μη χάσω ούτε μια στιγμή.

Η αφορμή ήταν η επίσκεψή μου, πριν δύο χρόνια, στο μικρό της σπίτι και στον περιβάλλοντα χώρο του, εκεί, στη γη της Χειμάρρας. Πήγαμε με καλούς φίλους· όχι για να πούμε πολλά, μα για να αποδώσουμε αθόρυβα την οφειλόμενη τιμή σε εκείνους που πότισαν με το αίμα τους το χώμα της πατρίδας, εκείνον τον παγωμένο χειμώνα του 1940.

Εκεί όπου τώρα στέκει ένας μικρός σταυρός, κάποτε είχαν θαφτεί βιαστικά Έλληνες στρατιώτες — με τις αρβύλες τους να προεξέχουν από το χώμα, σαν να ήθελαν να μείνουν όρθιοι για πάντα. Ο σταυρός αυτός, λιτός και σιωπηλός, μιλά με την ίδια τη σιωπή του: μνήμη, σεβασμός, αιωνιότητα.

Κάποια στιγμή εκείνης της επίσκεψης, μπήκα στο μικρό σπίτι της κυράς Ερμιόνης. Ζήτησα λίγο νερό από μια συγγενή της. Κι όμως — ο χώρος, μικρός και ταπεινός, έμοιαζε μεγάλος σαν ναό. Απέπνεε μεγαλείο, αξιοσύνη, σεμνότητα. Οι τοίχοι, γεμάτοι από ευχαριστήριες επιστολές και τιμητικά έγγραφα της Ελληνικής Πολιτείας, έμοιαζαν να ψιθυρίζουν ιστορίες από καιρούς ηρωικούς. Σε καλούσαν να διαβάσεις, να στοχαστείς, να νιώσεις.

Όταν της έσφιξα την παλάμη, εκείνη την ταλαιπωρημένη, ιερή παλάμη, ένιωσα κάτι να με διαπερνά — μια δόνηση ψυχής, μια μεταλαβιά μνήμης και μεγαλείου. Ήταν σαν να κρατούσα για μια στιγμή το χέρι όλων εκείνων που είχαν πέσει στα χιονισμένα υψώματα γύρω από τη Χειμάρρα.

Χτες το βράδυ, καθώς η εκπομπή της Χριστίνας Βίδου έφτανε στο τέλος της, η ίδια εκείνη συγκίνηση επέστρεψε. Τα μάτια μου θόλωσαν, κι αυθόρμητα ευχήθηκα:

«Και του χρόνου, κυρία Ερμιόνη μας. Και του χρόνου, τέτοια μέρα, να είσαι καλά και να μας θυμίσεις ξανά τα μεγαλεία των Άγνωστων Στρατιωτών μας, που έπεσαν εκεί, λίγο βόρεια από τη Χειμάρρα.»

Κι έτσι, μέσα στη σιωπή της νύχτας, η ευχή αυτή έμοιαζε να αγκαλιάζει όχι μόνο την κυρά της Χειμάρρας, αλλά ολόκληρη την Ελλάδα.

Χρόνια Πολλά, κυρία Ερμιόνη.

Χρόνια Πολλά, Ελλάδα.

Και του Χρόνου.