Στους Αγίους Αποστόλους, ανάμεσα στη μνήμη και στο φως της Κρήτης......

 

«Κάθε τόπος κρατά μέσα του τις φωνές όσων πέρασαν∙

κι αν σταθείς σιωπηλά, ίσως ακόμη να τις ακούσεις.»

Όταν κατέβηκα από το μεγάλο πλοίο στη Σούδα, η έννοια μου ήταν μία και μοναδική: να φτάσω όσο πιο γρήγορα γίνεται στον χώρο των άλλοτε παιδικών εξοχών, εκεί όπου οι Άγιοι Απόστολοι αντικρίζουν τη θάλασσα, τρία μόλις χιλιόμετρα δυτικά του ενετικού λιμανιού των Χανίων. Ο ήλιος είχε μόλις ανατείλει πάνω από τα Λευκά Όρη και το φως του γυάλιζε στα νερά του κόλπου — ένα φως καθαρό, σχεδόν πνευματικό, σαν να ήθελε να εξαγνίσει τον τόπο από τη μνήμη του πολέμου.

Είχα διαβάσει κάμποσες πληροφορίες για όσα είχαν συμβεί εκεί αμέσως μετά την ολοκληρωτική κατάληψη της Κρήτης από τους Γερμανούς. Μα τίποτε δεν μπορούσε να προετοιμάσει την ψυχή μου για τη βαρύτητα της πραγματικότητας που επρόκειτο να συναντήσω. Εκεί που κάποτε αντηχούσαν παιδικές φωνές, τώρα φύσαγε μονάχα ο άνεμος του χρόνου.

Δυο με τρία χρόνια πριν από την άνοιξη του ’41, φωτισμένοι δάσκαλοι της περιοχής είχαν στήσει, με όλη την αγάπη και την πίστη τους στον άνθρωπο, μια παιδική κατασκήνωση για τα άπορα παιδιά των γύρω σχολείων. Δεν υπήρχε τότε κρατική μέριμνα ούτε χρηματοδότηση∙ υπήρχε μόνο η ψυχή των εκπαιδευτικών εκείνων που, μέσα στη φτώχεια των χρόνων, πίστευαν ακόμη στη χαρά της παιδικής ανεμελιάς.

Είχαν επιλέξει τον χώρο γύρω από το μικρό ξωκκλήσι των Αγίων Αποστόλων, εκεί όπου η γη κατεβαίνει ομαλά προς τη θάλασσα και τα πεύκα μυρίζουν αρμύρα και καλοκαίρι. Το τοπίο εκείνο πρόσφερε ασφάλεια, γαλήνη και μια αίσθηση προστασίας — σαν να ’ταν ο ίδιος ο τόπος ευλογημένος.

Μπορούσα σχεδόν να τους φανταστώ: τους δασκάλους με τα λευκά πουκάμισα, τα παιδιά να τρέχουν ανάμεσα στις σκηνές, τις φωνές να σμίγουν με το βουητό των κυμάτων. Κι ύστερα, σαν απότομο σβήσιμο φωτός, να έρχεται ο πόλεμος και να αλλάζει τα πάντα. Το ίδιο χώμα που γνώρισε τα γέλια, να βαραίνει τώρα από φόβο και αίμα.

Καθώς προχωρούσα προς το εκκλησάκι, ένιωθα πως κάθε μου βήμα άνοιγε μια μικρή ρωγμή στη σιωπή του τόπου. Οι Άγιοι Απόστολοι δεν ήταν πια απλώς ένας όμορφος παραθαλάσσιος χώρος — ήταν ένα σημείο μνήμης, μια χαραμάδα στο παρελθόν όπου η αθωότητα και η οδύνη συνυπήρχαν ακόμη, άρρηκτα δεμένες, μέσα στο φως της Κρήτης.

Μεθαύριο η συνέχεια..